2022 yılı işe iade şartları genel olarak önceki senelerin devamı niteliğindedir. İş veren ve işçi arasındaki ilişkiyi belirli şartlara bağlayan 4857 sayılı İş Kanunu, işçiler için haksız bir işten çıkarma süreci yaşadıklarında kendilerine işe iade davası açma hakkı tanımaktadır. 2022 işe iade şartları adı geçen kanun temel alınarak belirlenmiştir. Eğer çalışan geçerli bir sebep olmadan işinden ayrılmak zorunda bırakılıyorsa, ilgili yasal süreci başlatarak işe tekrar dönüşünü sağlayabilmektedir.
İşe İade Davası Nedir?
Sigortalı çalışılan bir işte, iş veren tarafından haksız bir sebeple işinden ayrılmak zorunda bırakılan çalışanların işlerine iade edilmeleri için açtıkları davalara, yasal sürece işe iade davası denilmektedir. Bu iş güvencesi sayesinde keyfi işten çıkarmaların önüne geçmek, çalışanların bir anda zor durumda kalmasının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Eğer haksız yere işten çıkarılma söz konusu ise bu durumda çalışanlar işe iade davası ile birlikte işlerine iade edilmeyi talep edebilmektedir.
2022 Yılı İşe İade Şartları Nedir?
2022 işe iade şartları, ilgili iş kanununda belirlenmiş olup işe iade sürecinin başlatılması için şu şartların sağlanması gerekmektedir;
- İş yeri sahibinin işyerinde en az 30 çalışan bulunması gerekmektedir. Ancak bu sayı iş verenin ilgili iş kolundaki tüm işyerlerini kapsamaktadır. Örneğin ayakkabı üzerine bir mağazası olan bir kişinin, başka şubeleri de varsa, tüm şubelerinin çalışan sayısı, mesafeye bakılmaksızın hesaplanır. Ancak 30 çalışandan az olan işletmeler için işe iade davası açılamamaktadır. Aynı şekilde bu sayı belirlenirken çırak ve stajyerlerin sayısı da hesaba katılmamaktadır.
- Çalışan işyerinde en az 6 aydır sigortalı olarak çalışması gerekmektedir. Eğer çalışan işte en az 6 aydır çalışıyor ama sigortası geç başladığından ötürü 4 ay çalışıyor gözüküyorsa bu durumda işe iade davası açamamaktadır. Ancak böyle bir durumda sigortasız çalıştırıldığını ispat edebilirse sigortasız çalıştırıldığına dair SGK’ya bildirimde bulunabilir.
- İş konularında karar alan, işçi çıkarma gibi yetkiler bulunan kimselerden olmamak gerekmektedir. Başka bir deyişle çalışanlar üzerinde hak sahibi olan kişilerin işten çıkarılmaları halinde işe iade davası açamamaktadırlar.
- İş sözleşmesinin geçerli bir neden olmadan bozulmuş olması gerekmektedir. Bu kapsamda iş yerinin işlemesine, genel ahlaka, diğer çalışanların güvenliğine, yapılan işin tanımına aykırı davranan kimseler, bu sebepler yüzünden işten çıkarılmışsa işe iade davası açamazlar. Ancak iş dışında, iş sahibi tarafından; sendikal faaliyetlere katıldığı, işyerinde sendika temsilciliği yaptığı, ırk, renk, medeni hal, hamilelik, doğum, dini görüş, siyasi görüş gibi nedenler, hastalık ya da benzeri nedenler gerekçe gösterilerek işten çıkarma yapılıyorsa işe iade davası açılabilmektedir.
- İşten çıkarmadan önce savunma alınmadığı durumlarda işe iade davası açılabilmektedir. İşten çıkarma sürecinde mutlaka işçinin savunması istenilmelidir. Bu durumda haklı bir gerekçe olsa bile savunmanın alınmadığı durumlarda, işçi işe iade talebinde bulunabilmektedir.
İşe İade Davası Nasıl Açılır?
2022 yılı işe iade davası açmak için ilgili kanunda belirlendiği üzere arabuluculara başvurmak gerekmektedir. Eğer işten çıkarılan işçi arabulucu yerine doğrudan İş Mahkemesine başvuru yaparsa, mahkeme davanın usulden reddine karar vermektedir. Başka bir deyişle, davayı görmeyip arabulucuya başvuru yapılmasını gerekli görmektedir. Arabulucuların işe iade davalarına bakmalarındaki en önemli sebep, dava sürecini hızlandırmak ve çabuk bir şekilde karara bağlanmasını sağlamaktadır. Mahkemelerdeki davalar ileri tarihlerde görüldüğü ve tek oturumda karar çıkmadığı için arabulucu ile çalışmak bu bakımdan hem hızlı hem de daha çabuk sonuç veren bir yöntemdir.
Arabulucu ile İşe İade Davası Nasıl Yapılır?
İşçinin, işten çıkarıldığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde işe iade davası açması gerekmektedir. 1 ay içinde açılmayan davalar için daha sonra herhangi bir hak talebinde bulunulmamaktadır. Bu bakımdan arabulucu ile işe iade davası açmak için öncelikli olarak arabulucuya başvurulması gerekmektedir. Arabulucuya başvuru yaparken dilekçe yazmak gerekmektedir. Bu dilekçede yer alacaklar;
- İşe giriş tarihi ve işten çıkarılma tarihi,
- İş tanımı,
- Ücret ve diğer hakların parasal miktarı,
- İşe başlayamama hali durumunda gerekli olan tazminat bedelinin saptanması
Hususları yer almalıdır. Arabulucuya dilekçe ile başvurduktan sonra arabulucu en geç 2 hafta içerisinde tarafları bir araya getirmekle yükümlüdür. İlk görüşme için iki tarafın da görüşmede bulunması gerekmektedir. Eğer işveren bu görüşmeye gelmez ise tekrar bir çağrı yapılır ve buna da uyum sağlamaz ise arabuluculuk süreci işçinin lehine sonuçlanır.
Eğer işyeri sahibi görüşmeye gelir ve görüşme sonunda anlaşma sağlanamaz ise tekrar bir görüşme talep edilebilir. Bu görüşme de olumsuz sonuçlandığında süreç işçinin lehine sonuçlanır. Görüşme içinde anlaşma sağlanırsa, dava düşmektedir.
